Deepfakes herkennen, wat zijn de beste manieren hiervoor? Het is een veelbesproken onderwerp: de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. Je kunt er teksten mee (laten) schrijven, foto’s verbeteren of zelfs afbeeldingen en video’s genereren. Maar die mogelijkheden bieden ook een duistere kant, waar je niet gelukkig van wordt. Er gaan namelijk steeds meer deepfake-video’s rond. Dat zijn video’s die niet echt zijn, maar gemaakt zijn met kunstmatige intelligentie. Dit soort video’s worden bijvoorbeeld vaak gebruikt om iemand op te lichten aan de hand van een romance scam.
Een duistere kant van kunstmatige intelligentie: deepfakes
Kunstmatige intelligentie kan heel nuttig zijn, als het voor de juiste doelen wordt ingezet. Maar helaas hebben criminelen die zich richten op cybercrime de kracht van AI ook ontdekt en daardoor worden mensen vaker opgelicht. Of worden mensen zelf het slachtoffer van een deepfake, waardoor ze afgeperst worden. Wil je voorkomen dat je slachtoffer wordt, dan kun je het beste goed op de details letten. Bijvoorbeeld in het gezicht of de huid. En soms wijkt ook de belichting af of klopt het geluid niet helemaal. Wij geven onze beste tips om deepfakes te herkennen.
Let op de details van het gezicht en de huid
Deepfakes proberen vaak om gezichten aan te passen, maar kunstmatige intelligentie is nog niet perfect. En daardoor kun je, als je goed kijkt, een aantal dingen spotten in de beelden. Kijk bijvoorbeeld naar de randen van het gezicht; zijn ze wel symmetrisch? Zit er een wazige overgang tussen het gezicht en de nek? Kijk ook goed naar de ogen. Knippert diegene wel en doet hij of zij dat op een natuurlijke manier? Op oudere deepfakes knipperen mensen niet, maar de nieuwste technologie maakt dit wel mogelijk. Kijk ook vooral naar de huid. Als de huid erg glad is en details mist, kan het zijn dat het hier om een deepfake gaat. Want zelfs de beste make-up heeft nog detail.
Controleer de belichting, als je denkt dat je met een deepfake te maken hebt
Vaak is de belichting bij een deepfake ook niet helemaal in orde. In een echte video wordt de belichting en de schaduw op een natuurlijke manier gevormd. Met andere woorden: als je beweegt, beweegt je schaduw meteen mee. Maar dat is bij deepfakes lang niet altijd het geval. Zo kan het zijn dat de schaduw op de muur niet overeenkomt met degene die voor de camera staat. Controleer ook of de belichting op het gezicht overeenkomt met de belichting van de rest van het lichaam.
Zie je bijvoorbeeld rare schaduwen in het gezicht die er niet horen? Of is het gezicht te fel verlicht? Vaak zijn dit fouten die kunstmatige intelligentie maakt bij het renderen van een video. Als de belichting niet klopt, is dat een sterke aanwijzing dat er met het beeld geknoeid is.
Luister naar het geluid
Als je een video krijgt toegestuurd met geluid, wordt het helemaal interessant. Want de audio verraadt behoorlijk veel. Kunstmatige intelligentie kan stemmen nabootsen en wordt er steeds beter in, maar vaak praat iemand nogal robotachtig, monotoon of gewoon vreemd. Denk aan rare pauzes of onnatuurlijke veranderingen van de toonhoogte. En soms beweegt de mond niet perfect mee met het geluid. Bijvoorbeeld omdat de mond te traag of te snel beweegt. Bovendien hoor je vaak geen achtergrondgeluiden, maar alleen een stem praten. Dat is best bijzonder, als iemand in het park zit of in de binnenstad van een drukke stad loopt. Is de stem kristalhelder, dan kan dat verdacht zijn.
Zoek de bron om vast te stellen of iets een deepfake is
Een van de beste manieren om vast te stellen of iets een deepfake is, is door de bron te controleren. Komt een video van een betrouwbaar nieuwsplatform, een geverifieerd social media account of een officiële website? Zie je video’s die alleen op onbekende kanalen voorkomen, is het verhaal behoorlijk schokkend of juist te mooi om waar te zijn? Zoek dan uit of er een tweede, betrouwbare bron is die hetzelfde meldt. Aan de hand van Google Lens kun je bovendien omgekeerd zoeken. Zie je geen andere bronnen, dan is de kans groot dat de video gemanipuleerd is.
Let op je eigen emotie
Natuurlijk kun je bij een deepfake letten op de emotie van degene op de video, maar houd ook je eigen gevoel eens goed in de gaten. Veel deepfakes zijn bedoeld om je behoorlijk te raken. Bijvoorbeeld door je angst in te boezemen, als het gaat om afpersing. Of je wordt boos of voelt je verbaasd om het verhaal dat verteld wordt. Ze spelen graag in op wat je graag wil geloven. Dit werkt vooral heel goed bij zielige verhalen van iemand die zogenaamd verliefd op je is. Die persoon bestaat niet, maar wil wel geld van je. Voel je een trigger en heb je direct het gevoel dat je erover moet praten? Wees dan extra kritisch.
Denk even goed na en probeer alle puzzelstukjes van het verhaal op de juiste plek te leggen. Vraag je af of het verhaal te bizar is om waar te zijn, of wat het doel is van iemands boosheid op de video. Makers van deepfakes geven alleen om geld en willen dat je direct de portemonnee trekt. Een beetje achterdocht kan daarom gezond zijn, zeker als je online een video toegestuurd krijgt. Denk na over de inhoud, voordat je iemand gelooft.
Kijk naar inconsistenties om deepfakes goed te herkennen
Ten slotte: kunstmatige intelligentie maakt nog weleens fouten. Zeker als het bronmateriaal van lage kwaliteit is. Daardoor kunnen er wazige, onduidelijke delen te zien zijn. Dit soort hallucinaties van kunstmatige intelligentie zie je vooral rond het gezicht, de haren en de handen. Is bijvoorbeeld de resolutie van het gezicht veel hoger dan die van de achtergrond, dan kan het gaan om een nepvideo. Of zie je opeens een flikkering in het gezicht? Dan kan het zijn dat het gezicht op een lichaam is geplakt. Dit soort kleine foutjes vallen de meeste mensen niet op, maar kunnen wel wijzen op een deepfake. Dus is het goed om je hoofd erbij te houden, na te denken over verhalen die verteld worden en goed in te zoomen op de foto’s of video’s die je toegestuurd krijgt.
